Ρομαντισμός
Ο ρομαντισμός είναι ένα
από τα σημαντικότερα κινήματα όλων των εποχών, καθώς επηρεάζει, εκτός από τη
λογοτεχνία, όλες σχεδόν τις τέχνες.
Κυριαρχεί στις τρεις
μεγάλες ευρωπαϊκές λογοτεχνίες (αγγλική, γαλλική, γερμανική) από τα τέλη του 18ου
αιώνα ως τα μέσα του 19ου.
Στην Ελλάδα εμφανίζεται
με καθυστέρηση.
Αναλόγως τη χώρα και τη
λογοτεχνία ο ρομαντισμός εμφανίζει διαφορές και ιδιομορφίες.
Βασικά χαρακτηριστικά:
- Ο ρομαντικός ποιητής συγκρούεται με τον κλασικισμό και τον ορθολογισμό του Διαφωτισμού.
- Αμφισβητεί τους κανόνες, την τυποποίηση και τις ηθικές αξίες του κλασικού παρελθόντος και της παράδοσης.
- Περίοπτη θέση έχει το συναίσθημα και η φαντασία, η υπερβολή και το ιδανικό.
- Ο δημιουργός αποκαλύπτει μέσα από την τέχνη την προσωπική του ιδιοφυΐα.
- Οδηγείται στο παράδοξο, το μυστηριώδες, το ονειρικό, το υπερφυσικό, το ασαφές και το συγκεχυμένο.
- Διάχυτη μελαγχολία και απαισιοδοξία.
- Νοσταλγική διάθεση για το παρελθόν.
Ως προς τη μορφή:
- Καταργούνται πολλοί παραδοσιακοί κανόνες.
- Ποιητικός ρυθμός στην πεζογραφία & πεζολογικός στην ποίηση.
- Διευρυμένο λεξιλόγιο.
- Η εικόνα γίνεται βασικό στοιχείο του έργου, μαζί με τον έντονο ρυθμό και τα ηχητικά τεχνάσματα.
Νικόλαος Λύτρας (1883-1927).
Το ψάθινο καπέλο, π. 1925.
Λάδι σε μουσαμά, 86 x 66 εκ.
Το ψάθινο καπέλο, π. 1925.
Λάδι σε μουσαμά, 86 x 66 εκ.
Θεματογραφία:
- Επιμονή στο «εγώ» του δημιουργού ή του ήρωα / έντονος ατομικισμός & εγωκεντρισμός,
- Προσωπική εμπειρία της φύσης,
- Θεός,
- Περιπέτεια,
- Έρωτας,
- Ηρωισμός,
- Αγώνες για την ελευθερία,
- Στροφή στους μεσαιωνικούς θρύλους και τις παραδόσεις,
- Άντληση από τη μυθολογία,
Οι ρομαντικοί χρησιμοποιούν:
- Υποβλητικά σκηνικά,
- Νυχτερινά φεγγαρόλουστα τοπία,
- Ερείπια,
- Τάφους,
- Μακάβριες εικόνες θανάτου.
Στη νεοελληνική λογοτεχνία κυριαρχεί στα χρόνια 1830-1880.
Οι Έλληνες ρομαντικοί
βρίσκουν ανταπόκριση, αλλά σύντομα φτάνουν στην επιτηδευμένη μελαγχολία και την
προσποιητή ερωτική θλίψη, οπότε δεν καταφέρνουν να δώσουν σημαντικά λογοτεχνικά
έργα. Παράλληλα, οι πατριωτικές τους εξάρσεις συνοδεύονται από μεγαλοστομία και
βερμπαλισμό.
Χρησιμοποιούν
καθαρεύουσα, που τους φέρνει κοντά στην παράδοση και τελικά στην πολυλογία, την
υπερβολή και την αμετροέπεια.
Εκπρόσωποι του
ρομαντισμού στην Ελλάδα είναι η «Παλαιά» ή Α΄ Αθηναϊκή σχολή.
Ενδεικτικά κάποιοι εκπρόσωποι:
- Παναγιώτης και Αλέξανδρος Σούτσος
- Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής
- Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος
- Ιωάννης Καρασούτσας
- Γεώργιος Ζαλοκώστας
- Θεόδωρος Ορφανίδης
- Σπυρίδωνας Βασιλειάδης
- Αχιλλέας Παράσχος
Ρομαντικά στοιχεία
εντοπίζονται και σε ορισμένους επτανήσιους ποιητές, όπως και στον Διονύσιο
Σολωμό, τον Ανδρέα Κάλβο και τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Τελικά ο ρομαντισμός
έφτασε στην υπερβολή και την αποτυχία σε σχέση με το αισθητικό και
καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Αυτή η πλευρά του ρομαντισμού ονομάστηκε «αρρώστια του
αιώνα».
Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων | Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων "Διόφαντος"
Αν θέλετε να ενημερώνεστε για τις καινούργιες αναρτήσεις του blog μπορείτε να ακολουθήσετε/κάνετε like στη σελίδα Λογοτεχνία παντού στο facebook!