Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Ρεαλισμός

Ήδη από τον Αριστοτέλη εντοπίζεται η άποψη πως η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα θα πρέπει να αντανακλούν την πραγματικότητα.

Ο όρος «ρεαλισμός» χρησιμοποιείται για να δηλώσει την τεχνοτροπία που εμφανίζεται στην τέχνη περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα.

Δεν αναφέρεται αποκλειστικά στη λογοτεχνία, αλλά αφορά πολλές μορφές τέχνης, όπως η ζωγραφική και η γλυπτική.


Paul Cézanne Still life with apples (1890)


Στη λογοτεχνία εμφανίζεται αρχικά στη Γαλλία. Ο Φλομπέρ, με το έργο του Μαντάμ Μποβαρί, υπήρξε ο πρώτος και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρεύματος αυτού.

Μέσα στα πλαίσια του ρεαλισμού αναπτύσσονται όλα τα είδη μυθιστορήματος.

Χαρακτηριστικά ρεαλισμού:

  • Πιστή απόδοση της πραγματικότητας.
  • Αντικειμενικότητα, αληθοφάνεια, πειστικότητα.
  • Θέματα: οικεία στον αναγνώστη, αντλημένα από τη ζωή.
  • Ήρωες: αληθοφανείς.

Επιμέρους μορφές ρεαλισμού:

Ψυχολογικός ρεαλισμός: εδώ διερευνάται ο ψυχικός κόσμος των ηρώων. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του είδους είναι ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.

Κοινωνικός ρεαλισμός: απεικονίζει τα προβλήματα της κοινωνίας και των σχέσεων εντός αυτής. Μέσω αυτού θα δημιουργηθεί ο νατουραλισμός.

Σοσιαλιστικός ρεαλισμός: αναπαριστά την ιστορική πραγματικότητα με στόχο να εξυμνήσει τα ιδανικά του σοσιαλισμού. Πρόκειται για στρατευμένη μορφή λογοτεχνίας.

Νεοελληνικός Ρεαλισμός

Εμφανίζεται στο δεύτερο μισό 19ου αιώνα.

Πρόδρομοι ρεαλιστικής πεζογραφίας: τα μυθιστορήματα Θάνος Βλέκας του Παύλου Καλλιγά και η Πάπισσα Ιωάννα του Εμμανουήλ Ροΐδη.

Πρώτα ρεαλιστικά αφηγήματα: Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι (1870) και Λουκής Λάρας του Δημήτριου Βικέλα (1879).

Ο ρεαλισμός καλλιεργείται συστηματικά στην Ελλάδα από την εποχή της ηθογραφίας και έπειτα.

Στο μεταμοντέρνο μυθιστόρημα (1960 κ.εξ) διακρίνονται επίπεδα αυτοσυνειδησίας, αυτεπίγνωσης και ειρωνικής αποστασιοποίησης. Δε στοχεύει πλέον στην αναπαράσταση της πραγματικότητας, όπως στο ρεαλιστικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα, αλλά κατασκευάζει έναν κόσμο και επιχειρεί να κάνει τον αναγνώστη συμμέτοχο.

Στο παραδοσιακό ρεαλιστικό μυθιστόρημα ο συγγραφέας στοχεύει στην ένωση των δύο κόσμων – του πραγματικού και του μυθιστορηματικού – μέσα από την αληθοφάνεια. Αντιθέτως στο μεταμοντέρνο μυθιστόρημα το όριο μεταξύ των δύο κόσμων δεν απαλείφεται, αλλά προβάλλεται. Θεωρεί την ίδια τη γραφή ως συρραφή των δύο κόσμων και το κείμενο ως διακείμενο.



1. Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων | Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων "Διόφαντος"

2. Β. Αθανασόπουλος | Οι μάσκες του ρεαλισμού (τόμος Α΄) | εκδόσεις Καστανιώτη


Αν θέλετε να ενημερώνεστε για τις καινούργιες αναρτήσεις του blog μπορείτε να ακολουθήσετε/κάνετε like στη σελίδα Λογοτεχνία παντού στο facebook!

Ετικέτες

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τελικά πόσο γρήγορα μπορούμε να διαβάσουμε;

Τελικά πόσο γρήγορα μπορούμε να διαβάσουμε; Πόσες φορές έχουμε αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν κάποιοι να διαβάζουν τόσα βιβλία; Πόσες φορές έχουμε ρωτήσει φίλους βιβλιόφιλους  «Μα καλά πόσο γρήγορα διαβάζεις;». Μήπως εγώ διαβάζω αργά; Μήπως θα μπορούσα να διαβάζω πιο γρήγορα; Τις τελευταίες μέρες παρακολουθώ ένα διαδικτυακό σεμινάριο με θέμα Learning how to learn . Μία από τις πολλές παραμέτρους που θίγει είναι αυτή της ταχύτητας ανάγνωσης. Όλο αυτό οδήγησε βεβαίως σε δαιδαλώδεις αναζητήσεις. Άρθρα, μελέτες και πολλές διαφορετικές προσωπικές απόψεις που συνέθεσαν μία πολυδιάστατη απάντηση. Αρχικά είναι σημαντικό να κατανοήσει κανείς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το μάτι. Θα προσπαθήσω να πω με απλά λόγια όσα κατάλαβα. Σύμφωνα με όσα διάβασα λοιπόν, το μάτι προκειμένου να διαβάσει, θα πρέπει να σταματήσει σε ένα μέρος του κειμένου, είναι σαν να κάνει μικρά άλματα από συλλαβή σε συλλαβή, από λέξη σε λέξη και ένα μεγάλο άλμα όταν αλλάζει σειρά. Αφού το μάτι κάνει κάμποσα μικρ...
Διαβάστε περισσότερα

Ο φάρος - Άλισον Μουρ

Ο Φάρος , η νουβέλα τ ης Άλισον Μουρ, διαβάζεται γρήγορα, χωρίς να σε κουράζει, χωρίς να σε κάνει να σκέφτεσαι που το πάει, χωρίς να θες να προσπεράσεις κομμάτια. Είναι τόσο όσο, και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι τεράστιο προτέρημα για ένα λογοτεχνικό κείμενο.   Ο πρωταγωνιστής, ο κύριος Φουθ, έχει μόλις χωρίσει από τη σύζυγό του και αποφασίζει να κάνει ξανά το ταξίδι που είχε κάνει με τους γονείς του, πριν η μητέρα του τους εγκαταλείψει, αυτόν και τον πατέρα του. Πρόκειται για έναν χαρακτήρα ήπιο, άχρωμο, που κανείς δε θυμάται και μάλλον δε θα λείψει και σε κανέναν. Ένα χαρακτήρα που γνωρίζουμε μέσα από την άποψη και τις αντιδράσεις των άλλων, μιας και ο ίδιος φαντάζει ανίσχυρος, σα μια ευθεία γραμμή. Έχοντας διανύσει ήδη την τέταρτη δεκαετία της ζωής του, παλεύει ακόμη με τις αναμνήσεις του φευγιού της μάνας του, με την χαμένη του αυτοεκτίμηση, με τις εμμονές και τις φοβίες του. Άλλωστε τελειώνει ποτέ η πάλη αυτή; Σε δεύτερο πλάνο η Έστερ, εξίσου μόνη, εξίσου κακοποιημένη, άπιστη...
Διαβάστε περισσότερα

Το Μάτι - Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ

«Το Μάτι» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ το δανείστηκα από το ηλεκτρονικό αναγνωστήριο της εθνικής βιβλιοθήκης Σάββατο απόγευμα. Το ξεκίνησα Σάββατο βράδυ και το ολοκλήρωσα Κυριακή απόγευμα. 152 σελίδες όλες και όλες, μαζί με την εισαγωγή και το επίμετρο. Πρόκειται όμως για ένα τεράστιο βιβλίο. Ομολογώ πως καταπιάνομαι πρώτη φορά με τον Ναμπόκοφ και σίγουρα δε θα είναι η τελευταία. Βέβαια, πριν γράψω την ανάρτηση αυτή αναρωτήθηκα αν θα έπρεπε να το κάνω. Δεν είμαι «διαβασμένη» στο κεφάλαιο Ναμπόκοφ, δεν είμαι μυημένη στο έργο του. Μήπως προσπαθώ να καταπιαστώ με κάτι πολύ πάνω από εμένα; Αποφάσισα να το δοκιμάσω. Η έκδοση του Μεταιχμίου είναι φροντισμένη και ευχάριστη (στα μεγάλα βιβλιοπωλεία φαίνεται να είναι εξαντλημένο, το βιβλιο net λέει πως κυκλοφορεί). Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει εισαγωγή που γράφεται από τον ίδιο τον συγγραφέα, μία εισαγωγή εξαιρετικά κατατοπιστική σχετικά με τον τίτλο του μυθιστορήματος – ο ίδιος ο Ναμπόκοφ το κατατάσσει στα μυθιστορήματα – με τους ήρωες του έργ...
Διαβάστε περισσότερα